Kromkommer en kwel

Het probleem met de zaden zal een uitdaging worden voor de 21ste eeuw. Eten is reeds een wereldprobleem, het kweken van voedingsstoffen wordt steeds ingewikkelder. Voedselverspilling is een luxe die we ons niet meer kunnen permitteren. Grote bedrijven vragen in groeiende mate patenten aan op natuurlijke eigenschappen van gewone groenten, zoals broccoli en tomaten. We kunnen het overlaten aan de politici, aan Europa, of we kunnen zelf de macht van de consument laten gelden. De tien grootste groentezaadbedrijven ter wereld hebben op dit moment negentien patenten op natuurlijke eigenschappen van groenten.

 Er liggen 132 patenten klaar ter goedkeuring voor het Europese Octrooibureau. Deze patenten zijn van multinationals en monopoliebedrijven die in machtige posities zijn om de vrije toegang tot groentenmateriaal te blokkeren.

Zembla constateert dat de Amerikaanse multinational Monsanto, marktleider in genetisch gemodificeerde gewassen, op dit moment vijf patenten heeft op groenten en zestig patenten heeft aangevraagd: bijna de helft van alle aangevraagde patenten. Het Zwitserse bedrijf Syngenta heeft op dit moment vier patenten op groenten, en 26 aanvragen. Het grootste Nederlandse groentezaadbedrijf is RijkZwaan, met drie patenten en 25 aanvragen.
Sharon Dijksma, staatssecretaris van Economische Zaken van Nederland :

"Ik vind het zorgelijk dat de wereldvoedselvoorziening dreigt te worden geconcentreerd bij een paar multinationals. Ik vrees dat dit ten koste gaat van de keuzevrijheid van kwekers, telers en consumenten. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor de voedselvoorzienigheid.

Monsanto reageert op het patent dat het bedrijf heeft op een broccoli met een extra lange steel: "We waren de eerste die het gelukt is om zo'n broccoli te ontwikkelen. Het is wettelijk toegestaan."
Dijksma wil "verdergaande wijzigingen" doorvoeren ten gunste van de kwekers. "Maar daarvoor is in ieder geval wijziging van de Europese regelgeving nodig", aldus Dijksma. "Tijdens het Nederlandse voorzitterschap van de Europese Unie volgend jaar zal ik initiatieven nemen om dit te bespoedigen", aldus Dijksma.

Wat ieder van ons hieraan kan doen is de mode van de keuken, de perfecte gewassen, niet volgen en nastreven. Een tomaat kan mooi rond en rood zijn, maar kan ook een plekje hebben of een bult hier en daar. Een aardappel schilt makkelijker als hij egaal ovaal is, maar oogt gezonder met hier en daar een misvorming aan. Misvormde groenten smaken echt niet anders dan de perfecte striptekengroentjes die we tegenwoordig in de supermarkt vinden. Als we onze kinderen hierin opvoeden, kunnen de multinationals hun waren misschien wel kwijtgeraken maar niet alleen de hunnen, ook nog die van de boer die het op een natuurlijke manier doet.

Gelukkig krijgt een wortel met een lelijke kronkel of twee 'benen', een kromme komkommer of een bleke appel terug marktwaarden. Het wordt steeds minder belangrijk hoe groente en fruit eruitziet. Bij de biologische supermarkten zijn deze afwijkende producten al een tijdje te vinden. Albert Heijn gaat deze 'buitenbeentjes', zoals het bedrijf ze noemt, nu ook goedkoper aanbieden.
De supermarkt is niet de eerste die met dit idee komt. Ook in het buitenland is een dergelijk initiatief succesvol. "Intermarché in Frankrijk verkoopt al langer groente en fruit dat er anders uitziet", zegt Anoesjka Aspeslagh van Albert Heijn. "Deze ontwikkelingen volgen we al een tijdje. Daarnaast vragen klanten er steeds vaker naar."
Albert Heijns grootste concurrent Jumbo is eind november begonnen met de verkoop van afwijkende groente en fruit in zijn Foodmarkt in Amsterdam, vanaf volgend jaar verkoopt de Foodmarkt in Breda dit ook. Er zijn volgens een woordvoerder geen plannen om de producten in reguliere supermarkten te verkopen.

Sinds 2013 zet Kromkommer, een initiatief tegen voedselverspilling, zich in voor het redden van 'gekke' en 'overgebleven' groente en fruit die anders verloren zou gaan. Chantal Engelen van Kromkommer zegt daarom blij te zijn met deze stap. "Het feit dat ze het aandurven is goed."
Ze benadrukt dat deze producten net zo waardevol zijn als groente en fruit die er gewoon uitziet. "Maar de term Buitenbeentjes suggereert dat dit niet zo is. Dat beeld proberen wij te bestrijden. Deze producten zijn niet minderwaardig."

Voor de telers pakt de verkoop van de kromme en misvormde groente gunstig uit. "Normaliter probeert de teler de afwijkende producten te verkopen aan de verwerkende industrie, die er sappen en soepen van maakt. Nu kunnen wij het ook bij hen afnemen en dat brengt meer op."