Ik heb gezegd

'Ik heb gezegd, en jij hebt daar niets tegen in te brengen'

Een zin van de grote Cicero die met zijn woordgeweld de grote generaals van zijn tijd in Rome te lijf ging. Zijn kracht lag in het gesproken woord, in een tijd dat gewapende generaals het voor het zeggen hadden. De Romeinse politicus Cicero klom op tot het hoogste ambt, maar vond een gewelddadig einde. Hij werd onthoofd en zijn tong werd doorpriemd.

Cicero inspireert nog steeds politici om met de juiste woorden de gevoelige snaar te raken. 'Ich bin ein Berliner' de beroemde zin van Kennedy in 1963, alludeerde op de zin van Cicero die sprak: 'Ik ben trots een Romein te zijn' dit 2000 jaar eerder toen hij een generaal aanviel die Romeinse burgers bedroog met belastingen en wapengeweld. In 70 v Ch. deed Cicero nog meer rake uitspraken. 'Ik heb gezegd' is een afsluiter van zijn betoog tegen de generaal Verres om te duiden dat hij alles gezegd had en geen wederwoord meer mogelijk was.

Woordgeweld

Cicero werd onthoofd en zijn tong werd doorpriemd, dit omdat zijn woord enkele machtige mensen had pijn gedaan. Niets nieuws onder de zon, zelfs Cicero's dood niet. Woord, wapens, geweld, het kan in éénzelfde zin gebruikt worden. Toch moeten we blijven geloven in het woord. Al sprekend met denderende redevoeringen kunnen we mensen tot anders denken bewegen. Het is woordelijk koorddansen, maar het blijft minder gevaarlijk dan het stalen geweld. 
Cicero botste geregeld met verschillende lagen in de bevolking. Hij was een spreker, en bij definitie is dat nog steeds democratisch. Verbaal vallen er nooit lijken, pas als anderen de wapens laten kletteren, is het om zeep.
Cicero nam het vaak op tegen grote generaals van zijn tijd en dit met zijn eigen wapen, zijn woordgeweld. Om een samenzwering over een staatsgreep op de democratie te verijdelen, in de senaatszitting van 8 november 63, ontmaskerde hij Catilina, een edele, in een daverende redevoering: 'Hoe lang nog zul je misbruik maken, Catilina, van onze laksheid?' Deze openingszin is sedertdien in allerlei contexten en variaties gebruikt, evenals de verzuchting: 'O tijden, o zeden' even daarna. Is er veel verandert in onze tijden?
Wordt er misbruik gemaakt van onze laksheid? Zit er geen zede meer in onze tijd?
Geweldadige generaals namen wisselend de macht over in Rome, maar Cicero kwam steeds weer terug met zijn woord. Pompeius, Crassus en Caesar, onderdrukten de democratie, Cicero vond steeds weer die rake zin om de mensen aan het denken te brengen.