Euro-examen

Het was voor de Belgische economie even kantje boordje. Ze hadden in Brussel maar een paar uren de tijd om het tij te keren, wat ze ook deden. Het lijkt erop dat de markt tov België wat gekalmeerd is. Toen de rente naar 6% steeg, werd er een tandje bijgetrokken ten huize Di Rupo en was het een paar uur later allemaal in kannen en kruiken, zelfs zo goed dat we volgende week misschien al een regering hebben. Dat is met Sinterklaas en niet met kerst, zoals werd 'geeist' door enkele Vlaamse partijen. Sinterklaas zal dus zijn zwarte piet op tafel leggen en met een paar jokers de nieuwe regering voorstellen, als alles blijft zoals het nu loopt.

De belegger gunt ons land respijt na de begrotingsdeal dit weekend met een succesvolle obligatieveiling. De Belgische tienjaarsrente zakt fors, terwijl de rentes van 'sterkere' landen als Duitsland, Nederland en het VK in de lift zitten. Voor een echte ontspanning is het bang afwachten of Europa eindelijk met een krachtig antwoord op de schuldencrisis komt.
De quotering van AAA+ naar AAA van de ratingbureaus liet het water stijgen tot aan de Belgische lippen. De staatsbon moest redding brengen of de boot even afhouden, wat ze ook deed. De Belgen krijgen respijt. De 10-jaar rente daalt met 22 punten tot 5.64%. Als we zien dat Italie rond de 7% zit en hulp moet aanvragen aan Europa, en Ierland rond de7-8% ook om hulp schreeuwde, zaten we er niet ver af met onze 6%. Toch is en blijft België nog steeds een goede belegging, volgens de beleggerswereld. Leterme slaagde erin om voor 2 miljard euro spaargeld op te halen via de veiling van staatsobligaties.
België zakte in tienjaarsrente en Duitsland steeg, wat wil zeggen dat het verschil met dat land, dat de nul-waarde vertegenwoordigd, ontspant en we er beter voorstaan.

Deze crisis leert ons wel dat de politiekers van vandaag meer dan anders gecontroleerd worden door de beleggersmarkt.  Deze crisis brengt juist dit probleem onder de aandacht. De economie is nog steeds gebonden aan bepaalde regels en die moeten, zoals in elk spel, gevolgd worden. De euro staat onder druk. De munt dat een voorbeeld van solidariteit wilde zijn en een éénheid tussen autonome landen wilde bewijzen, is nu aan zijn examen toe.
ARTIKEL VAN DE TIJD

Anne Leclercq en Jean Deboutte

Reportage      door      Daan Ballegeer

Vrijdagmorgen, Handelsstraat 96, Brussel. Op het Agentschap van de Schuld houdt het ‘morning comité’ zijn - jawel - ochtendvergadering. De aanwezige heren en dame bespreken wat op de financiële markten gebeurt en stippelen uit wat vervolgens moet gebeuren. Tot plots...
‘Ze zijn binnen!’
De zeven hoofden rond de tafel draaien zich eensklaps om naar de man die net de kamer is binnengekomen.
‘Hoeveel?’ vraagt iemand nerveus. ‘Spannend’, fluistert Jean Deboutte, directeur strategie en risicobeheer bij de schatkist.
‘190 miljoen.’ Even kunnen er acht glimlachjes geteld worden op de vergadering bij het Agentschap van de Schuld. Maar even snel gaan de voetjes alweer terug op de grond. ‘Weten beleggers wel dat ze niet alleen donderdag konden inschrijven voor die staatsbons?’, vraagt iemand verschrikt. ‘Weten ze wel dat ze tijd hebben tot volgende week vrijdag?’

‘We sturen straks een persbericht uit met de voorlopige resultaten’, stelt Deboutte gerust. ‘En zetten er meteen expliciet bij dat het nog niet afgelopen is.’
Iedereen rond de tafel deelt zijn mening dat het cruciaal is om nu niet het momentum te verliezen. Afgaand op de eerste inschrijvingsdag verwachtte de schatkist 500 tot 800 miljoen op te halen. ’s Avonds bleek dat de opbrengst na twee dagen al was opgelopen tot 518 miljoen. Nu denkt de schatkist dat de staatsbons tot 1 miljard kunnen ophalen tegen de slotdag.
Maar zelfs dat bedrag is eigenlijk peanuts in vergelijking met de totale financieringsbehoefte voor volgend jaar, geschat op 39 miljard euro (daarbovenop kom nog eens 40 miljard euro kortlopend papier). Maak u dus geen illusies: de schatkist is niet leeg, ze is tot de nok gevuld met schulden.
Toch is het succesverhaal van de staatsbons een absolute opsteker, klinkt het resoluut. ‘Het is een belangrijk symbool voor het buitenland, namelijk dat we nog over andere kanalen beschikken om geld op te halen.’
Yves Leterme denkt er net zo over. De ontslagnemende premier riep de spaarder deze week op massaal staatsbons te kopen om een ‘krachtig signaal aan de markten te geven’. ‘De oproep van de premier heeft zeker geholpen bij dit succes’, erkennen de hoeders van de schatkist.
Al snel gaat het over naar die andere orde van de dag. De schatkist veilt maandag vier lijnen van langlopende obligaties, de zogenaamde OLO’s. In tegenstelling tot de staatsbons kunnen particuliere beleggers hier niet op intekenen. Dat wil echter niet zeggen dat ze er hun portefeuille niet mee kunnen stofferen. Op de secundaire markt kunnen ze namelijk wel OLO’s inslaan. Dat is trouwens niet zo eenvoudig voor de staatbons, waarvan de markt vrij illiquide is.

‘Wij houden niemand tegen om OLO’s te kopen’, pareert Deboutte de kritiek van analisten dat de schatkist te krenterig was met de rente op de staatsbons. Zij verwezen daarbij naar het rendement van de OLO’s. ‘Wij horen dat de interesse van particulieren in die OLO’s de voorbije dagen sterk is gestegen.’
Met dank aan de meevallende inschrijvingen voor de staatsbons, moet de schatkist maandag geen 2,8 miljard euro meer ophalen. Tussen 1 en 2 miljard volstaat om de herfinanciering van onze schuld voor dit jaar rond te krijgen.
‘Er doen hardnekkige geruchten de ronde dat we die aanbesteding zullen annuleren’, klinkt het bezorgd rond de vergadertafel. De Belgische tienjaarsrente bedraagt op dat ogenblik 5,8 procent. ‘Absoluut niet’, weerlegt Anne Leclercq, de directeur die de marktoperaties in goede banen leidt. Transparantie, voorspelbaarheid en betrouwbaarheid zijn cruciaal om beleggers te vriend te houden. Paniekvoetbal kan enkel maar tot own goals leiden.
Het is koffiedik kijken of ze bij de schatkist ook maandag blije gezichten kunnen opzetten. ‘Positief is dat de hoge rente veel interesse zal opwekken, en dat het de laatste veiling voor dit jaar is’, aldus Leclercq. Maar er is toch nog veel onzekerheid, geeft ze toe. En hoe succesvol is een veiling die zo veel geld zal kosten?
Er zit veel geld bij de Belgische spaarder, héél veel geld. Ongeveer 200 miljard euro op de spaarboekjes alleen. Toch belandt dus maar een fractie daarvan in Belgisch overheidspapier. Iets meer dan de helft van de leningen komt vanuit het buitenland. Onze buren kennen ons goed, en vinden hun weg wel naar ons schuldpapier. Maar voor verdere bestemmingen ligt dat niet altijd voor de hand. Ons land is te klein en te onbekend voor veel grote spelers om hier de deur van de schatkist plat te komen lopen. Daarom trekt die dan maar zelf naar het buitenland.
Geen cadeau op dit ogenblik. De perceptie over de eurozone speelt ons parten, beklemtoont Deboutte. ‘Maar als je naar de harde cijfers kijkt, doet België het best goed. De voorbije jaren was er een uitstekende economische groei, het begrotingstekort valt mee, en de schuldgraad neemt amper toe.’
Ons land heeft inderdaad heel wat troeven om uit te spelen, zegt Stefan Theys die internationaal de boer op gaat om het beleggen in onze staatsschuld aan te prijzen. ‘In de eurozone bieden we het beste van twee werelden: de hoge rente van de perifere landen, en de kredietwaardigheid die dicht bij die van de kernlanden aanleunt.’ (Vrijdagavond verlaagde S&P de kredietrating, red.)
Theys betreurt wel dat de Belgische overheid extra schulden maakte om Dexia Bank België over te nemen. ‘Zonder die 4 miljard extra gaat de schuldgraad licht lager. Dat verkoopt in het buitenland toch een stuk beter.’

Gevochten

Krijgt hij soms vreemde vragen over ons land? ‘Ja hoor. In het Midden-Oosten wilden ze weten of België ook iets anders dan tapijten exporteerde, en in Azië kreeg ik de vraag of de Franstaligen hier nu al Nederlands willen leren. En of hier gevochten wordt tussen de taalgroepen.’
Het zijn anekdotes, maar de ondertoon is zorgwekkend, geeft Deboutte aan. ‘Vorige week had ik een gesprek met centraal bankiers van Maleisië. Zij begrijpen niet waarom ons land zoveel risico’s neemt met dat politieke steekspel. Maar erger nog is het alternatief, waar ze misschien nog niet aan denken: dat er gewoon geen oplossing meer komt.’
Paradoxaal genoeg is de regering van lopende zaken uitgegroeid van een zwakte naar een sterkte, zegt Theys. ‘Ondertussen is gebleken dat deze regering het Belgisch huis budgettair in orde kan houden. Dat lukte het voorgaande jaar niet omdat het allemaal nog nieuw was. Maar terwijl we dus op dat punt vroeger in de verdediging zaten, kunnen we dat nu verkopen als iets positief.’
Toch krijgen de verkopers steeds meer vragen voorgeschoteld waar ze het antwoord niet op weten, geeft Theys toe. ‘Waar gaat het met de eurozone naartoe, bijvoorbeeld? Sommige dingen weten we niet, andere dingen mogen we gewoon niet vertellen.’
Wat in de Europese cenakels besproken wordt, bijvoorbeeld. Terug naar Deboutte, die deel uitmaakt van de taskforce die zich over de werking van het Europees noodfonds buigt. Hoe vlotten de besprekingen daar? ‘Traag. Er is nog veel onduidelijkheid over de richting die de politici nu exact uitwillen. Mikken ze op een waarborgfonds, of een soort bank?’
Op korte termijn verwachten de markten sowieso geen mirakels van het noodfonds, signaleert Deboutte. ‘En een wijziging van het Europees Verdrag vergt tijd. De probleemlanden hebben duidelijke budgettaire engagementen opgenomen. Wat wil men nog meer? Het overgrote deel van de beleggers meent dat enkel de Europese Centrale Bank voldoende vuurkracht heeft om de problemen op te lossen.’