Rouwproces en kunst

Rwesero Museum in Nyanza

Nederlanders zijn baanbrekers, waar je ook reist, zegt men in België, kom je een Nederlander tegen. Er is geen berg te hoog, geen rivier te diep, geen file te lang om dit volkje binnen zijn grenzen te houden. Gelukkig maar, want ze bennen tot grote daden in staat. Kijk maar naar de curator Lia Gieling die helemaal naar Rwanda ging om een trauma te verwerken via kunst.
De genocide van 1994 woedt daar nog als een storm in de gemoederen van de mensen. Als je iemand diep wil raken, emotioneel wil herstellen, moet je volgens Lia de kunst gebruiken. Zij opende in Nyanza voor het eerst na 1994 een internationale kunstexpositie.
In het Rwesero Museum werd werk tentoongesteld van de Zuid-Afrikaanse fotograaf Pieter Hugo en zijn Nederlandse collega Andrea Stultiens. Het gaat over foto's van de herinnering aan de verschrikking van 1994. Deze twee fotografen trokken de onheilspellenste plekken waar gemarteld en gemoord werd.
Deze internationale tentoonstelling is vooral bedoeld om de sleur in de Rwandese kunst te doorbreken. Lia bezocht vele kunstenaars en tentoonstellingen, en zag steeds hetzelfde: geschilderde markten en koeien. In Rwanda is er geen kunstopleiding en de artiesten hebben er geen uitdaging.
Dat bracht haar op het plan en ze kreeg de kans van het Rwesero Museum om haar ding te doen. Verder dan de tentoonstelling wil Lia in het museum een platform creëren voor jonge kunstenaars om hen te stimuleren en creatiever aan de slag te gaan. De foto's geven ook aanleiding om het verwerkingsproces in gang te zetten via de kunst van deze Rwandese kunstenaars.
De grootste struikelblok is : geld. De fotografen hangen in het museum omdat ze hun werken gratis ter beschikking hebben gesteld. Toch blijft Gieling optimistisch. ‘Het is een prachtig land, het is geweldig hier. Maar wat een vreselijke geschiedenis. Iedereen hier heeft een verhaal, elke dag hoor je meer gruwelijkheden. Het valt me soms zwaar. Gelukkig zijn er genoeg dingen waar we mee kunnen lachen. Bijvoorbeeld dat mensen hier hun huis niet uitkomen als het regent. Krijg ik van een collega te horen: ‘hoezo moet ik nu naar het museum komen, het regent toch?’ En dan te bedenken dat het in het regenseizoen maandenlang elke dag regent!’ Gieling hoopt nog een paar jaar in Rwanda te blijven en met het museum de hedendaagse kunst in Rwanda een steuntje in de rug te geven.