Het mysterie van de vrijheid

Een taal is een communicatie middel, en veel meer dan dat. Een taal is de ultieme uitdrukking van de gemeenschapscultuur van de groep die dezelfde taal spreken. Het is zoals de schrijver en journalist uit de 18 de eeuw, Antoine Rivarol, zei: "wie niet duidelijk is in zijn discours, spreekt geen Frans."

Anderen zeggen dan weer dat de menselijke taal te beperkt is, te weinig woorden heeft. De enige taal die iets verder reikt dan het menselijk brein en meer transcendente woordenschat heeft, is het sanskriet, de taal van het oude India. In andere talen ontstonden de filologie, de vriendschap voor de philos, woordkeuze en uit hen kwamen de filosofen: als je het juiste woord niet vindt, moet je het omschrijven. Net bij die omschrijving hadden de Grieken de filosofen nodig.
Hierbij komen we bij ons thema: het mysterie van de vrijheid. Een woord waar wij in de 'vrije' wereld niet meer bij stilstaan, maar waar in verschillende hoeken van onze planeet vaak over gedacht wordt.

Om naar de kern van de zaak te gaan, houden we best even stil bij Aristoteles. Hij zei dat elke actie een reactie heeft. De vrijheid ligt erin om de reactie uit te voeren of niet. Bij het handelen met een automatische reactie, wat meer lijkt op een reflex, komen we bij de overlevingsdrang uit en bij een dierlijk gedrag. Mensen hebben nog altijd de keuze. Juist daarin ligt het woordje 'vrijheid'. Verder hebben we de realiteit, verwant met vrijheid. Ook die realiteit kunnen mensen invullen naar eigen keuze, een verregaande vrijheid die ons bezighoudt van wetenschapper tot religieuze leider. De vrijheid om het realisme in te vullen is overstijgend van exacte wetenschap tot creatief bewustzijn.

Is vrijheid een mysterie of een probleem?
Ook daar zitten we al eeuwen mee te worstelen. Mysterie komt van het Griekse woord Mysein, wat gesloten wil zeggen. Een mysterie is gesloten voor de realiteit, de waarheid. Vrijheid zit dus gesloten als een bubbel in onze realiteit, in onze waarheid. Vandaar dat het voor velen als een probleem wordt aanzien. Maar alles wat gesloten is, heeft een slot, en vandaar is er ook een sleutel. De sleutel tot de vrijheid ligt verborgen in onze realiteit. Een mysterie is niet oppervlakkig, het ligt heel diep, vandaar dat een mysterie vaak verschillende sleutels heeft, tot verschillende niveaus. Het mysterie van de vrijheid heeft geen oplossing in zich, het is juist de kern van ons bestaan, het hart van ons zijn. Vrijheid is de kern, niet zoals andere begrippen, een uitleg, een uitweg. Vrijheid is waar we naartoe gaan. Dat is wat de grote filosofen onze willen duidelijk maken, net zoals de grot van Plato. De mensen die in de grot geketend liggen en een glimp van de buitenwereld zien als hun grote droom. Tot er iemand ontsnapt en buitenglipt...en ontdekt dat het buiten net is zoals binnen: geketend aan een muur waar je een glimp kan zien van de hemel, de grote droom. Bang en ontdaan keert de ontsnapte terug naar de grot, terug naar het bekende, bang van het onbekende dat steeds groter wordt bij elke 'bevrijding'. Vrijheid houdt verantwoordelijkheid in, vrijheid is een keuze die weer meer keuzes inhoudt. Het mysterie met een hele sleutelbos.