Ken uw tomaat en u kent uw geschiedenis

Ooit al eens stilgestaan van waar de tomaat komt? Deze rare knalrode geurende sappige bol moet toch ergens vandaan gekomen zijn? Uit de hemel gevallen? Recht uit de tuin van God? Daar zou Darwin niet mee eens zijn. Toch moeten ook zij toegeven dat deze rode eetbare bal toch wel out of the blue op ons veld is terechtgekomen. Dat vertelt een meteoriet die 60 a 70 milj jaren geleden op aarde insloeg aan de wetenschappers van nu. Die inslag heeft het leven gekost aan de dino's, maar we hebben er een tomaat aan overgehouden. Alsof de kosmos rotte tomaten smeet naar de mammoeten der aarde.

Wetenschappers die het tomatengenoom hebben geanalyseerd publiceerden hun bevindingen in Nature. De Solanum Pimpinellifolium, kortweg oertomaat, is afkomstig uit Latijns-Amerika. Het zou zo een 60 a 70 milj jaren plots verdrievoudigd zijn op het Zuidelijk halfrond van onze planeet. 
‘Zo'n grote uitbreiding van het genoom duidt op extreme stresscondities', zegt René Klein Lankhorst, de Wageningse coördinator van het tomatengenoomonderzoek. ‘We vermoeden dat de meteorietinslag en de zonsverduistering die dit tot gevolg had, zware omstandigheden creëerden voor planten om te overleven. Een verre voorouder van de tomatenplant reageerde hierop door haar genoom fors uit te breiden om zo betere overlevingskansen te hebben.'
Rene Klein Lankhorst van de Wageningen Universiteit, zegt dat de vermindering van het zonnelicht het genoom van de rode tomaat heeft geactiveerd. Toen de levensomstandigheden verbeterde gebruikte deze plant de extra overlevingstalenten om betere vruchten te geven, veredeld. Rene Lankhorst heeft meer dan 33.000 tomatengenen geidentificeerd en een wereld tomatenmap aangelegd.

 Wageningen leidde het Europese deel van het onderzoek en speelde een belangrijke rol bij de bio-informatica: het interpreteren van de informatie uit miljoenen stukjes DNA om de genen in de goede volgorde te plaatsen. Ook het Wageningse biotechbedrijf Keygene had een aandeel in het consortium, doordat ze een zogenaamde fysische genoomkaart van de tomaat maakte. Zo'n fysische kaart helpt enorm om de puzzel met 35 duizend genen op te lossen.