De Belgische Zuidpool

Belgisch wetenschappelijk basis Prinses Elisabeth

Wetenschappers van de VUB en de ULB brengen op Antarctica gevonden meteorieten naar België, meldt de Vrije Universiteit van Brussel. Een Belgisch-Japanse onderzoeksgroep heeft op de Zuidpool meer dan 800 stenen uit de ruimte verzameld.
Antarctica is ondanks de bittere kou een ideaal gebied om naar meteorieten te zoeken. Zij zijn er relatief eenvoudig te vinden, omdat ze door de beweging van het ijs op bepaalde plekken zijn geconcentreerd. Bovendien is er door het droge klimaat weinig verwering waardoor de stenen lange tijd bewaard blijven.

In bevroren toestand werden de Antarctische meteorieten de afgelopen twee jaar eerst naar het Japanse Nationale Instituut voor Poolonderzoek gestuurd voor een initiële verwerking. De meteorieten worden vacuüm ontdooid, gemeten, gefotografeerd, geclassificeerd en een naam gegeven.

Elke nieuwe meteoriet levert immers bijkomende informatie over de 4.5 miljard jaar lange evolutie van het zonnestelsel en de planeten, inclusief de Aarde, luidt het.

Vorige week reisden Prof. Dr. Philippe Claeys en Dr. Steven Goderis van de Vrije Universiteit Brussel en Dr. Vinciane Debaille van de Université Libre de Bruxelles naar Tokio om deel te nemen aan het 34ste Internationaal Symposium over Antarctische Meteorieten en om de Belgische helft van de verzamelde meteorieten over te brengen naar Brussel.

Een eerste zending betrof 32 stuks. Later volgt de rest. Zij verdubbelen de verzameling van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen. Na bestudering door wetenschappers zal het publiek de beste kunnen bezichtigen. (belga/vsv)

Weddelzee

Antarctica is voor België altijd belangrijk geweest. We waren er dan ook de pioniers. Het waren de dappere Belgen die er als eerste overwinterden, ook al was het door een tegenslag en slechte berekeningen van het toevriezen van de ijszee. Adrian de Gerlache de Gommery was de Belg die ons land op Antarctica bracht. Hij vaarde met zijn driemaster, de Belgica, op expeditie in 1897. Hij vertrok uit Antwerpen op 16 augustus met verschillende wetenschappers aan boord: een Belgische geofysicus, een Poolse geoloog, een zooloog en botanicus uit Roemenië, een Poolse meteoroloog, een Amerikaanse arst-fotograaf Frederick Cook, die in 1908 beweerde als eerste de Noordpool te hebben bereikt, en de andere bekende poolreiziger Roald Amundsen die in 1911 als eerste op de geografische zuidpool stond.

eilanden: Brabant, Anvers,Liege

De expeditie was heel prestigieus. En zeker niet zonder gevaar. de Gerlache onderzocht de Weddelzee, de zee het dichtste bij de echte Zuidpool. Stormen dwong de kapitein te kapituleren, hij verloor tijd en het oorspronkelijke plan om met 3 man te overwinteren liep uit op de overwintering van heel de bemanning. Dat hield in dat er te weinig proviand voorzien was. Begin februari 1898 vond de Gerlache een zee-engte tussen het schiereiland en kleinere eilandjes die nu Anvers-eiland en Brabant-eiland noemen. Deze zee-straat wordt nu de Gerlachestraat genoemd. De wetenschappers gingen aan land en brachten de streek in kaart, namen plantenstalen mee en ontdekten nieuwe diersoorten. In 1821 had Von Bellingshausen de eerste ontdekkingen gedaan van vasteland aan de Zuidpool, maar de Gerlache wilde meer. Tegen de wil in van zijn bemanning, trok hij verder de ijswateren in op zoek naar het land achter het pakijs. Op 6 maart eindigde de reis in het ijs. de Gerlache hield alles onder controle en organiseerde de overwintering. De eerste overwintering op je naam schrijven was voor hem een groot sukses dat hij ook wetenschappelijk wilde onderbouwen.

De gerlache in Ushuaia

Of zoals de Gerlache het later uitlegde: "Dankzij onze overwintering beschikt de wetenschap ten minste over meteorologische waarnemingen die uur na uur werden gedaan, een heel jaar lang, dus gedurende een volledige cyclus van 365 dagen". Velen beweren dan ook dat de Gerlache zich doelbewust heeft laten insluiten. Een beslissing die bijna faliekant afliep. In 1899 bereikte het schip De Belgica, terug de volle zee. Enkele wetenschappers hadden de overwintering niet overleefd en stierven aan de 'pooldepressie' zoals Frederick Cook het te boek stelde.


 Wetenschappelijk is de Zuidpool sindsdien ingepalmd door heel de wereld. Toch blijft de Belgische basis heel belangrijk. Verschillende eilanden dragen Belgische namen: de eilanden: Anvers, Brabant,Liege en Vlaanderen Baai. In het centrum Prinses Elisabet voeren ze tegenwoordig terug onderzoek uit.